بدون شك يكي از تجربه‌هاي دردناك و مشترك ميان آدم ها را مي توان رجوع آن ها به دندانپزشك دانست. با اين وجود، تصور دنيايي بدون اين پزشكان هم ممكن نيست و تصويري جز درد و عذاب جانكاه دندان هاي پوسيده و يا كم دنداني و بي دنداني و مشكلات هضم دهاني غذا را نشان نمي دهد. امروزه دندان پزشكي جزئي لاينفك از زندگي بشر شده است ولي نبايد فراموش كرد كه همين دندانپزشكان، فعاليت و اهميت حضور خود را مديون مهندساني هستند كه علاوه بر وسايل، تجهيزات و ابزار كار آن ها، مواد دنداني متنوع و مناسبي را براي جايگزيني، پر كردن و درمان دنداني طراحي و ساخت مي كنند. در كنار مهندسي، علم مواد دنداني خود يكي از علوم پايه در دندان پزشكي است، چرا كه انواع مواد مصرفي دندانپزشكي از جمله فلزات و آلياژها، سمان ها، تركيبات گچ و مواد قالب گيري، پليمرها، كامپوزيت ها، انواع رزين ها، سراميك و چيني، مواد پر كننده ريشه و غيره در دندانپزشكي استفاده مي شوند و شناخت آن ها و آشنايي با خواص فيزيكي، شيميايي و مكانيكي آن ها بسيار با اهميت مي باشد. البته نبايد از خاطر برد كه استفاده از مواد دنداني در دهان انسان جز با تكيه بر مطالعات فيزيولوژيكي، بيولوژيكي و آسيب شناسي اين مواد امكان پذير نيست.
مواد اوليه دندانپزشكي انواع پر كننده هاي دندان
پر كننده هاي دنداني براي پر كردن نواحي فرسوده دندان استفاده مي شود. در اين روش با تشخيص دندانپزشك، سوراخ ها و فرسودگي هاي دندان با مواد اوليه اي كه با ساختار دندان سازگار باشند پر مي شوند.
مواد اوليه دندانپزشكي: آمالگام
مواد اوليه آمالگام از تركيب جيوه ، نقره و قلع ساخته مي شود از قديمي ترين مواد براي پر كردن دندان در دندانپزشكي است.
از آنجا كه جيوه ماده اي سمي است پس استفاده مداوم از آن براي پر كردن دندان ها مجاز نمي باشد.
آمالگام داراي رنگ نقره‌اي مي باشد، پس معمولا براي دندان‌هاي عقبي استفاده مي‌شود.
همچنين آمالگام داراي مقاومت بيشتري نسبت به كامپوزيت است و چون دندان‌هاي عقبي براي جويدن نياز به مقاومت زيادي دارند، توصيه مي‌شود از اين ماده براي پر كردن آنها استفاده شود. طول عمر آمالگام حدود 12 سال است.
مواد اوليه دندانپزشكي: طلا
اين ماده از آلياژ طلا (طلا مخلوط با فلزات ديگر) ساخته مي شود. به همين دليل از ساير مواد اوليه پر كننده گرانتر خواهد بود اما از عمر استفاده تا 15 سال برخوردار است.
به دليل مقامت در برابر خوردگي و زنگ نزدن و همچنين رنگ جذاب آن نسبت به آمالگام و مقاومت بيشتر در دندانپزشكي، عده اي از افراد پر كردن با طلا را ترجيح ميدهند.
به دليل مقامت در برابر خوردگي و زنگ نزدن و همچنين رنگ جذاب آن نسبت به آمالگام و مقاومت بيشتر در دندانپزشكي، عده اي از افراد پر كردن با طلا را ترجيح ميدهند.
مواد اوليه دندانپزشكي: گلاس يونومر
گلاس يونومر يا يونومر شيشه از تركيب رنگ اكرليك و نوعي شيشه به نام فلورو آلومينو سيليكات ساخته مي شود.
اين مواد اوليه دندانپزشكي در انواع مختلفي ساخته مي شود. اغلب به عنوان سيمان براي چسباندن اينله استفاده مي شود اما براي پركردن دندان هاي جلو يا گردن و ريشه دندان نيز استفاده مي شود.
دوام يونومر 5 سال است و هزينه اي برابر كامپوزيت دارد.
اين ماده همرنگ با دندان است و به آزاد كردن فلورايد از پوسيدگي بيشتر دندان هاي اطراف جلوگيري مي كند. ميزان تراشيدن دندان در اين ماده كمتر است و گاهي اصلا نياز به تراشيدن براي پر كردن دندان وجود ندارد پس از آن براي پر كردن دندان كودكان بهره مي برند.
اما بايد متذكر شد كه اين ماده نسبت به كامپوزيت از شكنندگي بيشتر برخوردار است و مدت زمان ترميم نيز بيشتر از از ماده كامپوزيتي است.
مواد اوليه انواع قالب گيري
قالبگيري در دندانپزشكي به منظور گرفتن الگوي كامل از شكل فك و دهان وتشخيص شرايط دندان بيمار گرفته مي شود.
مواد اوليه قالبگيري متنوع مي باشد و هر كدام داراي خصوصيات ويژه اي مي باشد.
قالبگيري براي انواع خدمات دندانپزشكي از جمله ساخت دندان مصنوعي، ساخت بريج دندان، ونيرهاي كامپوزيت
پل هاي دنداني و …انجام مي شود.
مواد قالب گيري تنوع و خواص متفاوتي دارند و بنابر نظر دندانپزشك، با تركيبات خاصي ساخته مي شود يا از مواد اوليه قالب گيري پيش ساخته استفاده مي شود. اما به طور كلي در مواد اوليه قالبگيري از تركيبات زير استفاده مي شود.
- پلي سولفيد (polysulfide)
اين ماده در دو تيوب ساخته مي شود و داراي بوي نامطبوع و سختي و از پايداري كمي برخوردار است.
- پلي اتر (polyether)
اين ماده نيز در دو تيوب ساخته مي شود و داراي رايحه و طعم مطبوع تري است.
- سيليكون افزايشي (addition silicone)
اين ماده داراي طعم و بويي مطبوع است و از سختي و پايداري عالي برخوردار است.
- سيليكون غير افزايشي يا تراكمي (condensation silicone)
اين ماده اوليه دندانپزشكي به صورت مايع تهيه شده و بو و رايحه اي مطبوع دارد و سختي و پايداري آن متوسط است.